این روز ها با بالا رفتن آمار مبتلایان به کرونا و گسترش سویه ی جدید آن در سطح جهانی ، ترس از وقوع موج جدید این بیماری در بین مردم افزایش پیدا کرده است. در این باره شهنام عرشی، رئیس مرکز کنترل بیماری‌های عفونی ایران، هشدار داد که احتمال وقوع موج جدیدی از همه‌گیری کرونا وجود دارد. وزارت بهداشت ایران نیز با اعلام اینکه طی 24 ساعت گذشته نزدیک به 120 مورد جدید ابتلا و 3 مورد فوتی در کشور شناسایی شده است، ابراز نگرانی کرد.
به دنبال این وقایع سوالات متعددی پیرامون ماهیت این سویه، سرعت انتشار و شدت بیماری زایی آن ایجاد شده است. سویه جدید 40 درصد از موارد کووید در ایالات متحده را تشکیل می دهد و دانشمندان در مورد این سویه که به سرعت در حال گسترش است ، ابراز نگرانی کرده اند. این چیزی است که ما تاکنون می دانیم.
سویه جدید چه نام دارد؟
گفته می‌شود سویه جدید کرونا XBB و BQ.1 یکی از زیرسویه‌های امیکرون هستند و از آخرین نوادگان اومیکرون می باشند که در زمستان گذشته باعث افزایش موارد ابتلا شد. شاخه های اومیکرون از آن زمان تاکنون بر عفونت های جهانی کووید مسلط بوده اند. XBB و BQ.1 که از زیرشاخه BA.2 ویروس کرونا می‌آیند به تازگی در حال شیوع در ایران و سراسر جهان هستند.
این سویه با چه سرعتی در حال گسترش است؟
به نظر می رسد این سویه جدید در اوایل آبان به وجود آمده است. در اوایل دی ، به دلیل سرعت بالای انتشار آن تعداد موارد ابتلا در ایالات متحده در یک هفته بیش از دو برابر شد و در حال حاضر حدود 40 درصد از کل عفونت های کرونا در ایالات متحده را تشکیل می دهد. موراد بستری در بیمارستان ها نیز در حال افزایش است و این نگرانی را ایجاد می کند که سویه جدید در آستانه ایجاد موج های بیشتری از بیماری با گسترش آن به کشورهای دیگر است.
چرا سرعت انتشار بالایی دارد؟
این سویه دارای یک جهش غیر معمول است که به گسترش آن کمک می کند. این جهش بخشی از ویروس کرونا را تغییر می‌دهد که بسیاری از آنتی‌بادی های ناشی از واکسیناسیون یا عفونت قبلی آن را هدف قرار می‌دادند. این تغییر باعث می شود که آنتی بادی ها در خنثی کردن ویروس مؤثر نباشند. نوع والد، XBB، دارای جهش متفاوتی در همان موقعیت است. این امر XBB را در فرار از سیستم ایمنی نیز قوی می کند، اما این جهش هزینه دارد و ویروس نمی تواند به طور موثر به سلول های انسانی بچسبد، بنابراین ویروس در واقع بیماری زایی کمتری دارد اما شاخه XBB.1.5 از چنین نقصی رنج نمی‌برد: این جهش به آن اجازه داده تا از آنتی‌بادی‌ها فرار کند، در حالیکه ممکن است به خوبی به سلول‌های انسانی بچسبد و عفونت آن را افزایش می‌دهد.
آیا این ویروس به ایران رسیده است؟
طبق گفته سخنگوی وزارت بهداشت چنانچه زیرسویه‌های BQ.1 و XBB در ایران شناسایی شوند، به احتمال زیاد شاهد پیک هشتم، و موج جدید کرونا در کشور خواهیم بود. اوایل دی‌ماه 1401، سه مورد ابتلا به زیر سویه های جدید اومیکرون در کشور دیده شد که از بین این سه مورد، دو نمونه مربوط به زیرسویه BQ1 و یک مورد مربوط به زیرسویه XBB بوده است.
طبق گفته معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی تبریز در 13 دی‌ماه 1401، بر اساس آزمایشات انجام شده در استان تبریز، چندین مورد از سویه‌های جدید BQ.1 و XBB مشاهده شده است.
آیا باعث بیماری شدیدتر می شود؟
تا به امروز هیچ مدرکی مبنی بر اینکه XBB.1.5 باعث بیماری زایی شدیدتر از سایر انواع Omicron می شود وجود ندارد. اما این واقعیت که به سرعت در حال گسترش است نگران‌کننده است، زیرا احتمال بیشتری وجود دارد که ویروس به افراد آسیب‌پذیری که ممکن است در بیمارستان بستری شوند یا بر اثر عفونت جان خود را از دست بدهند، برسد، به‌خصوص اگر واکسیناسیون خود را تکمیل نکرده باشند.
آیا موج دیگری اتفاق خواهد افتاد؟
نگرانی همین است! در ایالات متحده، دانشمندان گمان می‌کنند که XBB.1.5 حداقل تا حدی مسئول افزایش پذیرش در بیمارستان های نیویورک است، اگرچه هوای سرد و تجمع در فضای داخلی نیز به این امر کمک می‌کند. مشخص نیست که آیا این سویه باعث افزایش شدید نرخ مبتلایان خواهد شد یا خیر، اما پیش‌بینی می‌شود که به طور کلی افزایش یابد. راوی گوپتا، استاد میکروبیولوژی بالینی در دانشگاه کمبریج. می‌گوید: «ممکن است این سویه منجر به افزایش موارد ابتلا شود، اما لزوما نمی توان گفت که موج انفجاری از بیماری ایجاد شود.». اصلی ترین چیزی که ما نگران آن هستیم شدت بیماری است و هیچ مدرکی محکم مبنی بر شدیدتر بودن آن وجود ندارد. با این حال، مردم باید مطمئن شوند که واکسیناسیون خود را تکمیل کرده باشند.
دانشمندان چه توصیه ای دارند؟
واکسن ها هنوز بهترین راه برای محافظت در برابر کرونا شدید هستند و البته ماسک، فاصله گذاری اجتماعی، رعایت پروتکل‌های بهداشتی و استفاده از مکمل های تقویت کننده ی سیستم ایمنی اقدامات مهمی هستند که می‌توانیم برای جلوگیری از ابتلا به ویروس کرونا انجام دهید.
