دیابت چیست؟
دیابت یک بیماری مزمن (طولانی مدت) است و زمانی رخ میدهد که گلوکز خون شما (قند خون) بسیار بالا باشد. بیشتر غذایی که می خورید به قند (گلوکز) تجزیه می شود و در جریان خون شما آزاد می شود. وقتی قند خون شما بالا میرود، به پانکراس(لوزالمعده) سیگنال داده میشود که انسولین ترشح کند. انسولین مانند کلیدی عمل کرده که قند خون را برای استفاده به عنوان انرژی وارد سلول های بدن شما میکند.
در این بیماری، بدن یا انسولین کافی تولید نمیکند یا نمی تواند آنطور که باید از انسولین تولید شده استفاده کند. وقتی انسولین کافی وجود نداشته باشد یا سلولها به انسولین پاسخ ندهند، قند خون بیش از حد در جریان خون شما باقی میماند و به سلول های شما نمیرسد.
با گذشت زمان، داشتن گلوکز بیش از حد در خون میتواند باعث مشکلاتی در سلامتی شود. اگرچه تا به امروز درمانی برای دیابت پیدا نشده است، اما شما می توانید برای مدیریت آن و حفظ سلامت خود اقداماتی را انجام دهید.
این نوع بیماری یک عارضه شایع و البته از دیابت یک قدم عقبتر است. دیابت مرزی اصطلاحی است که به وضعیتی به نام پیش دیابت اشاره می کند. در این بیماری سطح قند خون بالاتر از حد نرمال است اما به اندازه ای بالا نیست که بتوان آن را به عنوان دیابت نوع ۲ طبقه بندی کرد. در حقیقت پیش دیابت یک عامل خطر برای ابتلا به دیابت نوع ۲ محسوب می شود.
دیابت در جهان و ایران چقدر شایع است؟
Diabetes یکی از چالشهای بهداشتی دهههای اخیر است که بارِ اقتصادی فراوانی را به جامعه تحمیل کرده است. سازمان بهداشت جهانی، با توجه به آمار رو به افزایش این بیماری در جهان، آن را به عنوان یک اپیدمی نهفته اعلام کرده و از سال 1993 تمام کشورهای جهان را به مقابله با این اپیدمی فراخوانده است. این در حالیست که ۴۶۰ میلیون نفر در دنیا به مبتلا به آن هستند و سالانه ۴ میلیون و ۲۰۰ هزار نفر بر اثر این بیماری جان خود را از دست می دهند. بر اساس تخمین این سازمان تعداد مبتلایان در این بیماری از 135 میلیون نفر در سال 1995 به 300 میلیون نفر در سال 2025 خواهد رسید.
دیابت هفتمین علت اصلی مرگ در ایالت متحده آمریکا بوده و همواره جزء 10 علت اصلی مرگ در ایران است. در جهان بيش از 17 درصد افراد بين 60تا 69 ساله مبتلا به ديابت هستند. متاسفانه اگر چه در كشور آمار دقيقي از عده سالمندان ديابتي وجود ندارد اما با بررسي آمارهاي موجود در جهان و نيز عوامل تاثيرگذار در بروز ديابت از جمله افزايش سن به سادگي مي توان نتيجه گرفت كه آمار سالمندان ديابتي در ايران رو به افزايش است.
انواع مختلف دیابت چیست؟
شایع ترین انواع Diabetes عبارتند از:
- نوع 1
- نوع 2
- دیابت بارداری
- دیابت نوع 1 :
این نوع معمولاً در کودکان و بزرگسالان جوان شایع تر است، اگرچه ممکن است در هر سنی ظاهر شود.
اگر دیابت نوع 1دارید، این به این معنی است که بدن شما انسولین نمی سازد. در واقع بدن شما همچنان کربوهیدرات های غذا و نوشیدنی را تجزیه کرده و به گلوکز تبدیل می کند. اما زمانی که گلوکز وارد جریان خون شما می شود، هیچ انسولینی وجود ندارد که اجازه ورود آن را به سلول های بدن شما بدهد. سپس گلوکز بیشتر و بیشتری در جریان خون شما جمع می شود که منجر به افزایش سطح قند خون می شود. در واقع در این نوع، سیستم ایمنی بدن شما به سلولهای پانکراس که انسولین میسازند حمله میکند و آنها را از بین میبرد. ازهمین رو افراد مبتلا به دیابت نوع 1 باید هر روز انسولین تزریق کنند.
- دیابت نوع 2 :
دیابت نوع 2 وضعیتی است که در آن بدن در برابر اثرات طبیعی انسولین مقاوم شده و به تدریج ظرفیت تولید انسولین کافی در پانکراس را از دست میدهد. این بیماری معمولا در بزرگسالان بالای 45 سال ایجاد میشود، اما در گروه های سنی جوان تر از جمله کودکان نیز رخ میدهد. 85 تا 90 درصد از کل موارد Diabetes را دیابت نوع دو شامل می شود.
از جمله عواملی است که موجب ابتلای به این بیماری و یا پیشرفت آن میشود میتوان به چاقی، بیتحرکی و زمینه مستعد خانوادگی اشاره کرد. میتوان از طریق تغییر در رژیم غذایی و افزایش میزان فعالیت بدنی، پیشرفت بیماری را به میزان قابل توجهی کند یا حتی متوقف کنند.
- دیابت بارداری :
دیابت بارداری در برخی از زنان در دوران بارداری ایجاد می شود که به دنبال افزایش قند خون، سلامت جنین و مادر را تهدید میکند ولی بیشتر اوقات پس از تولد نوزاد از بین میرود. با این حال، اگر دیابت بارداری داشته اید، شانس بیشتری برای ابتلا به دیابت نوع 2 در آینده دارید. از همین رو آزمایشات دوره ای قند خون بعد از بارداری نیز میبایست انجام شود.
- دیابت به علل متفرقه :
مصرف داروهاي خاصي مثل كورتون ها، ابتلا به بيماري هاي غده لوزالمعده، ترشح بيش از حد هورمون رشد و پركاري غدد فوق كليه و …. نيز مي تواند باعث بروز ديابت شود. بديهي است موارد فوق جزو علل نادر ديابت بوده و در اين موارد، درمان بايد با توجه به علت زمينه اي صورت گیرد.
Dr.Raana.Manoochehri
منابع:
- https://www.niddk.nih.gov/health-information/diabetes/overview/what-is-diabetes
- https://ids.org.ir/index.php/fa/component/content/
- https://endocrine.ac.ir/article/%D8%A2%D8%B4%D9%86%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D8%A8%D8%AA-2019
- Jafarvand E, Ataey A, Edalati S. Epidemiology and Death Trends Due to Diabetes in Iran. Horizon Med Sci. 2021; 27 (2) :198-213