دیابت نوع 1 چیست؟
دیابت نوع 1 یک وضعیت خودایمنی است که در آن سیستم ایمنی برای از بین بردن سلولهای بتا پانکراس که انسولین تولید میکنند، فعال میشود و آنها را از بین میبرد. هنوز مشخص نشده است که علت بروز این واکنش خود ایمنی چیست. بروز دیابت با تغییر سبک زندگی ارتباطی ندارد بلکه محققان متوجه نقش ژنها در این رابطه شدهاند. در حقیقت این بیماری دارای قابلیت ارثی است.
بنابراین در دیابت نوع 1:
- زمانی رخ می دهد که لوزالمعده انسولین تولید نمیکند.
- حدود 10 تا 15 درصد از تمام موارد دیابت را شامل میشود و یکی از شایعترین بیماریهای مزمن دوران کودکی است.
- شروع معمولاً ناگهانی و علائم آن کاملا واضح است.
- علائم میتواند شامل تشنگی و ادرار بیش از حد، کاهش وزن بی دلیل، ضعف و خستگی و تاری دید باشد.
- با تزریق انسولین در یک یا چند نوبت در روز یا استفاده از پمپ انسولین مدیریت می شود.
چه اتفاقی برای پانکراس می افتد؟
لوزالمعده یا پانکراس غدهای پهن و دراز است که در قسمت فوقانی شکم و پشت معده قرار گرفته است.
در دیابت نوع 1، تولید انسولین متوقف میشود، زیرا سلولهای سازنده انسولین توسط سیستم ایمنی بدن از بین رفته اند. بدون انسولین، سلول های بدن نمیتوانند گلوکز (قند) را به انرژی تبدیل کنند. در واقع، در اثر نبود انسولین در بدن این افراد ، متابلیسم قند خون مختل شده و از یک سو گلوکز یا قند خون توانایی ورود به سلول های بدن را از دست می دهد و از سوی دیگر روند طبیعی سوخت و ساز مواد غذایی مانند چربی ها و پروتئین در بدن به هم می ریزد.
افراد مبتلا به دیابت نوع یک وابسته به انسولین اگزوژن (خارج از بدن) هستند تا جایگزین انسولینی شود که بدن قادر به تولید آن نیست. افراد مبتلا به دیابت نوع 1 باید چندین بار در طول روز سطح گلوکز خون خود را آزمایش کنند.
رنج سنی شیوع دیابت نوع 1:
شروع دیابت نوع یک اغلب در افراد زیر 30 سال رخ می دهد، با این حال تحقیقات جدید نشان می دهد تقریبا نیمی از افراد مبتلا به این بیماری در سنین بالای 30 سال تشخیص داده می شوند.
اگر افراد مبتلا به دیابت نوع 1 انسولین دریافت نکنند چه اتفاقی می افتد؟
بدون انسولین، بدن فرد مبتلا به دیابت نوع 1 چربی و ماهیچه های خود را تجزیه می کند و در نتیجه باعث کاهش وزن می شود. این می تواند منجر به یک وضعیت جدی کوتاه مدت به نام کتواسیدوز دیابتی شود. این زمانی است که جریان خون اسیدی می شود، سطوح خطرناکی از کتون ها در جریان خون ایجاد شده و فرد به شدت دچار کم آبی می شود.
چه عواملی باعث دیابت نوع 1 می شود؟
در پیدایش دیابت نوع 1 عوامل زیر دخالت دارند:
- ژنتیک
در برخی از مطالعات علمی تا 50درصد موارد دیابت نوع 1 ، دارای زمینه ژنتیکی در فامیل و بستگان بوده است. البته این زمینه ژنتیکی در برخی از موارد برای فعال شدن و بروز دیابت ، احتیاج به عوامل دیگری هم دارد.
- ویروس ها
ابتلای برخی از عفونت های ویروسی می تواند زمینه ساز دیابت نوع 1 باشد. برخی از ویروس ها شباهت ساختمانی به سلول های تولید کننده انسولین در بدن دارند و زمانی که وارد بدن می شوند می توانند با فعال کردن سیستم ایمنی بدن ، باعث شوند تا بدن به اشتباه سلول های انسولین ساز را مورد تهاجم قرار دهد.
- نژاد
نژاد هم ممکن است از عوامل زمینه ساز دیابت نوع ۱ باشد. شیوع دیابت نوع یک در نژاد سفیدپوست بیشتر از بقیه نژادهاست.
علائم:
- عطش شدید و نوشیدن مایعات زیاد
- دفع مکرر ادرار
- احساس خستگی و بی حالی
- احساس گرسنگی شدید و مرتب
- تاخیر در بهبود زخم
- عفونتهای مکرر پوست، مجاری ادراری و واژن
- تاری دید
- کاهش وزن بی دلیل
- نوسانات خلقی
- سردرد
- احساس سرگیجه
- گرفتگی عضلات پا
این علائم ممکن است به طور ناگهانی رخ دهد. در صورت بروز، به پزشک مراجعه کنید. از طریق آزمایش، پزشک می تواند متوجه شود که آیا فرد به دیابت نوع 1 مبتلا هست یا خیر.
درمان دیابت نوع یک
درمان دیابت نوع یک انسولین است. بیمار مبتلا به دیابت نوع یک باید انسولین را بصورت زیر پوستی تزریق کند که جذب جریان خون شود و به سلولها در جهت دسترسی به گلوکز مورد نیازشان کمک کند. انسولین به صورت قرص خوراکی قابل استفاده نیست چون پیش از آن که مؤثر واقع شود آنزیمهای گوارشی در معده آن را تخریب میکنند.
مهمترین نکته در درمان دیابت نوع ۱ میزان (دوز) و زمان تزریق انسولین است. یافتن بهترین راهی که دوز مناسب انسولین به بدن برسد هم اهمیت زیادی دارد چون باید اطمینان حاصل کنیم که گلوکز موجود در خون میتواند بهخوبی جذب سلولهای بدن شود. قند خون بسیار بالا (هایپرگلایسمی) و همچنین افت قند خون (هایپوگلایسمی) هردو میتوانند باعث عوارض شدیدی شوند.